Khoa học đã chứng minh, mỗi mùa trạng thái sức khỏe của chúng ta bị đe dọa bởi những tác nhân gây bệnh khác nhau.
Người cao t.uổi dễ mắc viêm phổi vào mùa đông. Ảnh: ITN.
Vì thời tiết mùa đông lạnh, sức đề kháng của cơ thể con người có phần giảm sút hơn so với những khi thời tiết mát mẻ. Nếu mọi người không biết giữ ấm cơ thể của mình thì rất dễ bị mắc bệnh.
Sau đây là một số bệnh thường gặp vào mùa đông mà mọi người cần nhắc nhở nhau đề phòng.
Cảm cúm
Phân biệt rạch ròi thì cảm và cúm là hai bệnh lý khác nhau. Tuy nhiên do chúng có nhiều đặc điểm tương đồng và cách điều trị cũng giống nhau nên người ta có thói quen gọi chung là cảm cúm.
Cảm cúm là một bệnh lý đường hô hấp thường gặp nhất. Trong đời ai cũng bị cảm cúm không chỉ một vài lần mà rất nhiều lần. Bệnh do virus Influenza, còn gọi là virus cúm gây ra. Virus Influenza có nhiều chủng khác nhau.
Tại việt Nam, những chủng virus gây bệnh thường gặp là chủng A, B và C. Trong đó, gây bệnh nhiều nhất là các chủng A và B. Vì virus có nhiều chủng nên khi mắc bệnh với chủng này dù có tạo miễn dịch thì vẫn có thể mắc bệnh ngay trở lại với các chủng khác.
Dịch cúm bùng phát đã từng là thảm họa về sức khỏe ở nhiều nước phương Tây. Đối với người Việt, cảm cúm là chuyện gần như không có gì đáng e ngại cho lắm!
Bệnh cảm cúm lây qua các chất thải của người bệnh như nước bọt, nước mũi, đờm. Do vậy người trong cùng một gia đình, một lớp học và rộng ra là một cộng đồng dễ dàng lây cho nhau khi có một ai đó mắc bệnh. Các biểu hiện của cảm cúm là sốt, nhức đầu, sổ mũi hay nghẹt mũi, ho, rát họng, mệt mỏi, đau nhức xương và các cơ.
Cho đến nay, vẫn không có thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh này. Người bệnh cần được nghỉ ngơi, uống nhiều nước, uống thuốc hạ sốt, giảm đau, làm sạch mũi bằng thuốc nhỏ mũi thông thường là Natri Clorua 9.
Các loại thuốc nhỏ mũi khác cần có sự chỉ định của bác sĩ, nếu không điều bất lợi có khi sẽ lớn hơn là mong muốn. Bệnh cảm cúm có thể phòng được nhờ tiêm vắc-xin.
Lưu ý: Nhiều bệnh nhiễm virus khác như sốt xuất huyết, quai bị, cúm A/ H1N1/ H5N1… đều có biểu hiện ban đầu giống như cảm cúm thông thường. Nhưng về sau có sự diễn biến khác biệt hoặc nặng dần lên. Vì vậy, ban đầu các bệnh này có thể bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn vởi cảm cúm.
Viêm họng cấp
Tác nhân gây bệnh viêm họng cấp có thể là virus hoặc vi khuẩn. Các biểu hiện của bệnh có thể bất ngờ xuất hiện như sốt cao, ớn lạnh, nhức đầu, nuốt đau, sưng hạch góc hàm, buồn nôn hay nôn.
Nuốt đau là dấu hiệu điển hình của viêm họng cấp. Đó là điều khiến nhiều bệnh nhân lo lắng và đi khám bệnh. Nếu soi đèn vào họng sẽ thấy họng tấy đỏ và 2 cục amidan sưng to, có thể có mủ trong những trường hợp nặng.
Người bệnh có “cơ quan phát ngôn” rủi ro bị tấn công, cần được khám họng và dùng thuốc. Các thuốc thường dùng là kháng sinh, hạ sốt, giảm đau, giảm ho và có thể là một chút “thuốc bổ”, hay thêm các loại thuốc khác tùy theo sự chỉ định của các y, bác sĩ.
Viêm phổi
Giống như viêm họng, bệnh viêm phổi cũng có tác nhân gây bệnh là vi khuẩn hoặc virus. Các biểu hiện thường gặp là sốt, nhức đầu, thở nhanh, ho, tức ngực, khạc đàm. Những trường hợp nặng có biểu hiện khó thở. Dấu hiệu nhận biết khó thở là thở hổn hển, gấp gáp, môi tím, các khoảng xương sườn co kéo, lồng ngực bị rút lõm do bị huy động vào việc tiếp tế oxy cho cơ thể.
Tất cả các trường hợp nghi ngờ bị viêm phổi phải được đưa đến cơ sở y tế để được khám xác định và chỉ định điều trị có hiệu quả nhất, tránh những điều đáng tiếc hoặc phức tạp thể xảy ra do điều trị muộn hoặc biến chứng.
Quai bị
Quai bị được xếp loại vào nhóm bệnh truyền nhiễm vì có khả năng lây lan cao. Đặc biệt, bệnh lây lan rất nhanh trong các nhà trẻ, các lớp học mẫu giáo và trường học. Bệnh quai bị do virus quai bị, gọi là Mumps virus gây ra. Virus này thuộc họ Paramyxoviridae. Bệnh lây qua đường hô hấp qua việc hít phải nước bọt mang mầm bệnh.
Biểu hiện của bệnh là sốt, sưng má một bên hoặc cả hai bên trông giống như là Ông Địa trong đám múa lân nên bệnh quai bị còn có tên gọi dân gian là bệnh Ông Địa.
Má sưng là do tuyến nước bọt ở mang tai bị viêm nhiễm và phình to ra. Đây không phải là ổ n.hiễm t.rùng có mủ, không đau nhức nên không có gì đáng lo ngại và sẽ “tự động” xẹp trong vòng 2 tuần. Cho nên, tuyệt đối không được tiêm thuốc gì vào vị trí bị phình to đó.
Bản thân bệnh quai bị không có gì đáng sợ, nhưng các biến chứng của nó mới thật sự để lại những hậu quả lâu dài như viêm t.inh h.oàn ở các nam và viêm buồng trứng ở nữ. Các biến chứng này có thể dẫn đến vô sinh. May mà bệnh quai bị có tính miễn dịch bền vững. Trong đời mỗi người chỉ mắc bệnh này chỉ một lần mà thôi.
Người bị quai bị cần được nghỉ ngơi, vì chạy nhảy nhiều dễ gây biến chứng. Theo dõi chăm sóc tại cơ sở y tế hoặc tại nhà để tránh lây lan cho người khác. Chế độ ăn lỏng, mềm, dễ tiêu và giàu chất dinh dưỡng. Nếu có biến chứng viêm t.inh h.oàn cần mặc quần “xịp” để nâng cao t.inh h.oàn giảm căng và giảm đau.
Lời khuyên chung
Để phòng tránh những bệnh thường gặp trong mùa đông, mọi người cần giữ ấm thân thể, giữ không cho bị lạnh ngực, chân, tránh nơi gió lùa. Tăng cường sự dinh dưỡng, nhất là ăn thực phẩm được chế biến nóng.
Nguyên nhân gây ra viêm họng cấp
Viêm họng xung huyết là tên gọi khác của bệnh viêm họng cấp, xảy ra khi niêm mạc họng bị virus hoặc vi khuẩn tấn công gây xung huyết, sưng tấy, đau rát, phù nề.
Theo PGS Nguyễn Thị Hoài An – Trưởng khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viên An Việt, viêm họng cấp là một bệnh rất phổ biến, có thể xảy ra ở mọi đối tượng từ người lớn đến t.rẻ e.m, nhất là vào mùa đông khi thời tiết thay đổi, bệnh có thể xuất hiện riêng biệt hoặc xuất hiện đồng thời với viêm mũi xoang, viêm VA, viêm mũi, viêm amidan,…
Nguyên nhân chủ yếu gây viêm họng xung huyết là do vi khuẩn, virus xâm nhập, tấn công niêm mạc họng. Các vi khuẩn, virus này có nguồn gốc từ không khí, thức ăn hoặc có thể liên quan đến các bệnh thủy đậu, cảm lạnh, cúm, bạch hầu, quai bị,…
Các virus gây bệnh thường gặp là: Adenovirus, Virus cúm, Virus para- influenzae, Virus Coxsakie,…
Ảnh minh họa
Các vi khuẩn gây bệnh thường gặp là: Liên cầu bêta tan huyết nhóm A, B, C, G; Haemophilus influenzae, tụ cầu vàng, Moraxella catarrhalis, các vi khuẩn kị khí,..
Ngoài ra, những người mắc bệnh trào ngược acid dạ dày, dịch dạ dày trào ngược tấn công vòng họng, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập gây viêm nhiễm. Hệ miễn dịch bệnh nhân suy yếu, tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus tấn công.
PGS An cho rằng môi trường sống, làm việc bị ô nhiễm, thường xuyên tiếp xúc với khói bụi, các hóa chất độc hại, khói t.huốc l.á. Cơ thể thích ứng không kịp với sự thay đổi thất thường của thời tiết, sức đề kháng suy giảm, đường hô hấp dễ bị thương tổn.
Sử dụng các thức ăn cay nóng, uống nhiều nước lạnh làm tổn thương niêm mạc họng.
Những người có nghề nghiệp đòi hỏi phải nói thường xuyên, nói to, nói nhiều như giáo viên, ca sĩ, người dẫn chương trình,…dễ có nguy cơ tổn thương niêm mạc vùng họng.
Khi bị viêm họng, nếu nguyên nhân gây bệnh là do virus, bệnh thường tự khỏi sau 3-5 ngày, các triệu chứng sẽ giảm dần. Nếu nguyên nhân bệnh do vi khuẩn, các triệu chứng bệnh sẽ kéo dài ngày hơn.
Viêm họng cấp thường xảy ra đột ngột, bệnh nhân sốt vừa từ 38-39 độ hoặc sốt cao, đau đầu, ớn lạnh, mệt mỏi, đau nhức toàn thân, chán ăn. Đau họng khi nuốt, đặc biệt nuốt chất lỏng cũng đau. Cảm giác đau nhói lên tai khi nuốt, ho, nói. Bệnh nhân ho từng cơn, ho khan hoặc ho có đờm.
Nhiều trường hợp bệnh nhân còn ngạt mũi, khó thở, có thể có ra m.áu mũi. Khi khám bác sĩ sẽ thấy toàn bộ niêm mạc họng đỏ, xuất tiết. Các tổ chức bạch huyết ở thành sau họng đỏ mọng, mao mạch nổi rõ. Hạch góc hàm sưng nhẹ, hơi đau.
