Theo Hội gan mật Việt Nam, hiện nay đã ghi nhận 6 loại virus gây viêm gan và được đặt tên lần lượt là virus A, B, C, D, E, G.
Hầu hết các virus trên đều gây viêm gan cấp tính nhưng viêm gan do virus A và E thường tự khỏi, còn viêm gan do virus B, C, D có thể diễn tiến kéo dài thành viêm gan mạn tính, rồi dẫn đến xơ gan hoặc ung thư gan.
Ngoài ra, một số loại virus khác cũng có thể gây viêm gan, ví dụ như Cytomegalovirus (CMV), virus Herpes, virus Epstein-Barr… nhưng ảnh hưởng của các loại virus này đối với gan thường không nghiêm trọng và ít gặp nên ít được nhắc đến.
Con đường lây truyền của virus viêm gan rất đa dạng. Trong đó, các virus viêm gan có thể lây truyền qua đường ăn uống bao gồm virus viêm gan A và E.
Virus viêm gan A chủ yếu lây lan qua đường miệng do những đồ ăn thức uống bị nhiễm virus viêm gan A. Loại virus này tồn tại trong đường ruột, thải ra ngoài qua phân người bệnh. Thức ăn, nước uống, vật dụng, hoặc tay người tiếp xúc với virus viêm gan A sẽ trở thành nguồn lây nhiễm.
Bệnh viêm gan A làm tổn thương tế bào biểu mô gan và suy giảm chức năng gan. Một tỷ lệ nhỏ bệnh nhân t.ử v.ong do suy gan cấp tính. Bệnh viêm gan A hoàn toàn có thể được điều trị khỏi sau 2-4 tuần.
Virus viêm gan E cũng là loại virus lây qua đường tiêu hóa nhưng chủ yếu là do các nguồn nước bị nhiễm virus viêm gan E. Độ t.uổi dễ bị lây bệnh nhất là từ 15 đến 40 t.uổi, người đang mang thai, nhất là vào 3 tháng cuối cùng là đối tượng cần cảnh giác nhất. Trong các trường hợp hiếm gặp, bệnh có thể lây qua m.áu, từ mẹ sang con; bệnh cũng có thể dẫn đến viêm gan tối cấp gây t.ử v.ong, thường gặp với phụ nữ mang thai.
Thói quen ăn uống sai lầm “đ.ầu đ.ộc” lá gan người Việt như thế nào?
Nhiều bà nội trợ vẫn giữ thói quen rửa sạch, phơi khô với những thực phẩm đã bị ẩm mốc và tiếp tục chế biến.
Viêm gan là một bệnh về gan thường gặp. Tình trạng viêm gan kéo dài khiến tế bào gan bị hư hại, từ đó dẫn đến sự hình thành của các mô sẹo gây xơ hóa gan. Càng có nhiều mô sẹo hình thành, các chức năng gan càng bị suy giảm.
Chứng xơ gan hoàn toàn có thể dẫn đến những bệnh lý nghiêm trọng hơn như suy gan và đặc biệt là ung thư gan. Trong thực tế lâm sàng người ta nhận thấy 70-80% ung thư gan phát triển trên nền xơ gan.
Nguyên nhân gây viêm gan nhiều nhất tại Việt Nam là viêm gan do nhiễm virus viêm gan B, C. Tuy nhiên, theo các bác sĩ Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương (Hà Nội), trong thời gian gần đây, tỉ lệ viêm gan do nhiễm độc lại tăng vọt.
Tất cả các độc chất vào cơ thể phải được khử độc, và chỉ có một con đường duy nhất là chuyển hóa ở gan. Vì vậy, có thể nói gan là cơ quan gánh hết tất cả các độc chất của cơ thể. Nhiều thói quen sinh hoạt phản khoa học của người Việt, được xem là thủ phạm chính khiến gan bị nhiễm độc, cụ thể:
Lạm dụng rượu bia
Trước hết phải kể đến thói quen lạm dụng rượu bia. Điều tra nguy cơ mắc bệnh lây nhiễm năm 2015 cho thấy, 44% người uống rượu bia ở Việt Nam uống quá độ, đây là hình thức uống rượu nguy hiểm. Một người Việt trưởng thành tiêu thụ 8,3 lít cồn (tương đương 470 chai bia) trong một năm. 48% thanh niên từ 14 – 17 t.uổi cũng uống rượu bia.
Theo các chuyên gia, khi uống rượu bia, chất cồn được hấp thụ nhanh chóng vào m.áu qua niêm mạc dạ dày và ruột. Chỉ 10% lượng cồn đào thải qua đường mồ hôi, hơi thở, nước tiểu; còn 90% còn lại đi thẳng qua gan. Với chức năng thải độc cơ thể, gan là cơ quan chịu nhiều tổn thương nhất do tác hại của rượu bia. Thực tế, đồ uống có cồn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương cho gan.
Ăn thực phẩm bị mốc
Bên cạnh rượu bia, không ít người Việt cũng đang tự hấp thu độc tố gây ung thư gan mạnh nhất, đó là Aflatoxin, thông qua bữa ăn hàng ngày.
Aflatoxin thường có trong các thực phẩm mốc, là loại độc tố vi nấm được sản sinh tự nhiên do một số loài Aspergillus (một loại nấm mốc). Aflatoxin hoạt động rất bền bỉ với nhiệt, chúng gây hại cho sức khỏe cả khi thực phẩm đã được nấu chín trong nhiệt độ cao.
Nhiều người có sở thích sử dụng đồ hộp, thức ăn chế biến sẵn được đóng gói nhưng không để ý thời gian sử dụng. Khi có nhu cầu dùng đến thì thức ăn đã quá hạn, bỏ thì tiếc nên vẫn cố gắng chế biến lại. Hoặc với các loại thực phẩm bị mốc, nhiều người chủ quan cho rằng chỉ cần gạn bỏ phần quan sát thấy nấm mốc và sử dụng phần còn lại. Tuy nhiên, việc này chỉ làm trôi đi lớp nấm mốc bên ngoài. Trong khi đó, hệ thống sợi nấm rất lớn vẫn còn lại đã ăn sâu vào bên trong, đồng thời chất độc cũng đã được sản sinh và tích tụ, đây đều là những thứ mà ta không thể quan sát bằng mắt thường.
Nếu chẳng may ăn phải các loại thực phẩm này, dù chỉ với một liều lượng rất nhỏ, Aflatoxin cũng đã có thể gây ngộ độc cấp tính cho các cơ quan nội tạng. Khi xâm nhập vào gan sẽ dẫn tới viêm gan, gan nhiễm mỡ, xơ gan và ung thư gan. Nếu người đang bị viêm gan B mà ăn phải nấm mốc có chứa Aflatoxin thì nguy cơ ung thư sẽ tăng cao 60 lần so với người chỉ nhiễm viêm gan B.
Thực phẩm tồn dư hóa chất
Bên cạnh đó, dư lượng hóa chất, thuốc trừ sâu trong thực phẩm, các sản phẩm thẩm thấu qua da như mỹ phẩm làm đẹp của chị em phụ nữ, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc, thực phẩm chế biến sẵn nhiều chất bảo quản, thuốc đông, tây y không đảm bảo chất lượng… cũng là những con đường đưa chất độc vào gan phổ biến và dẫn đến tình trạng viêm gan.
Tại Việt Nam, tỉ lệ mắc ung thư gan tăng rất nhanh trong vòng 20 năm qua. Năm 2000, số ca mắc mới ung thư gan tại nước ta chỉ có 5.700 ca, sau đó tăng lên 9.400 ca năm 2010. Đến năm 2018, số ca mắc mới đã tăng lên trên 25.000 ca, xếp vị trí thứ 4/185 quốc gia, vùng lãnh thổ, trong đó riêng nam giới chiếm hơn 19.500 ca.
