Có giá rất rẻ xong loại rau này có thể đem lại nhiều tác dụng cho sức khỏe, được Đông y sử dụng như một thảo dược chữa bệnh.
Việt Nam vốn nổi tiếng với những món rau xanh thơm ngon và bổ dưỡng. Rau ngải cứu là một trong số đó. Nhiều người nghĩ ngải cứu là loại rau mọc dại trong vườn cộng thêm có vị hơi đắng nên thường không coi trọng. Thực tế, rau ngải cứu có thể đem lại nhiều tác dụng cho sức khỏe, được Đông y sử dụng như một thảo dược chữa bệnh.
Theo lương y Vũ Quốc Trung (Hội Đông y Việt Nam): Rau ngải cứu còn được gọi là ngải diệp. Theo Đông y, ngải cứu có vị đắng, tính ấm, mùi thơm, đi vào kinh tỳ, can, thận.
Theo Đông y, ngải cứu có vị đắng, tính ấm, mùi thơm, đi vào kinh tỳ, can, thận.
Ngoài làm rau ăn, ngải cứu có thể được sử dụng để điều trị cảm cúm, ho do lạnh, trị mụn trứng cá, tăng cường sức khỏe cho cơ thể, giúp an thai. Đặc biệt, ngải cứu là loại rau rất tốt để thúc đẩy tuần hoàn m.áu, điều hoà kinh nguỵệt cho chị em phụ nữ.
Một số món ăn/bài thuốc từ rau ngải cứu trong Đông y
1. Điều hòa k.inh n.guyệt cho phụ nữ
Lương y Vũ Quốc Trung cho biết, trước ngày kinh dự kiến và những ngày đang có kinh, phụ nữ có thể lấy 10g lá ngải cứu khô sắc với 200ml nước, cho đến khi sắc còn 100ml thì dừng lại. Chia để uống làm 2 lần/ngày, nếu khó uống có thể nêm một ít đường, sẽ có tác dụng cải thiện k.inh n.guyệt.
Ngoài ra, chị em cũng có thể ăn canh ngải cứu nấu thịt nạc để trị chứng k.inh n.guyệt không đều. Cách làm vô cùng đơn giản: Chỉ cần lấy thịt lợn nạc băm nhỏ, đem tẩm ướp gia vị tùy thích rồi xào qua, nêm nước, đun sôi, sau đó cho rau ngải cứu vào đun sôi. Tắt bếp, nêm thêm hạt nêm cho vừa miệng, ăn với cơm khi còn nóng.
2. Điều trị cảm cúm do ho lạnh
Cách làm vô cùng đơn giản: Chỉ cần lấy 300g ngải cứu, 100g lá khuynh diệp, 100g lá bưởi( hoặc quýt, chanh) nấu trong 2 lít nước. Đun sôi 20 phút bắc xuống, xông 15 phút. Làm liên tục 2-3 ngày bệnh sẽ đỡ.
3. Trị đau đầu
Bạn có thể lấy 150g lá ngải cứu non, tươi đi rửa sạch và thái nhỏ. Sau đó cho 2 quả trứng gà vào đ.ánh tan, trộn với lá ngải cứu vừa thái, nêm thêm gia vị rồi đem rán. Ăn khi còn nóng. Dùng liên tục trong 7-10 ngày sẽ có công hiệu giúp lưu thông m.áu lên não. Bài thuốc này dễ làm và có hiệu quả tốt để trị chứng đau đầu.
4. Điều trị suy nhược cơ thể
Cách làm: Lấy 250g ngải cứu, 2 quả lê, 20g câu kỷ tử, 10g đương quy, 1 con gà ác 350g, hầm trong 0,5 lít nước còn 250ml. Sau đó, chia làm 5 phần, ăn cả ngày. Làm liên tục 2-3 ngày bệnh sẽ đỡ.
5. Trị đau lưng bằng rau ngải cứu
Theo Đông y, bạn có thể điều trị đau lưng do gai cột sống bằng cách sử dụng 250g ngải cứu tươi, 150ml dấm gạo cùng vài miếng vải mỏng, mềm.
Bạn đem ngải cứu đi rửa sạch, giã nát và trộn với giấm đã đun nóng. Đem xoa dọc theo xương sống chừng 15 phút, trong quá trình xoa nên hâm nóng thuốc thường xuyên. Nên thực hiện vào buổi tối trước khi đi ngủ. Mỗi liệu trình điều trị trong vòng 15 ngày và thực hiện liên tục từ 3-5 tháng.
6. Hỗ trợ lưu thông m.áu, giảm đau nhức cơ thể
Chỉ cần đi nấu nước lá ngải cứu, cho vào bồn tắm, nằm ngâm mình vào nước này. Đều đặn làm như vậy có tác dụng tẩy tế bào c.hết, làm mềm da và các vết chai, giúp m.áu lưu thông mạnh hơn, làm dịu các cơ đang bị đau và các chỗ bị sưng hay viêm.
Lưu ý:
– Dù ngải cứu có nhiều tác dụng trong điều trị bệnh nhưng không nên dùng nhiều. Cần thực hiện theo đúng liều lượng của bác sĩ.
– Trong ngải cứu có thành phần độc tố, chỉ nên sử dụng theo từng đợt, khi khỏi bệnh cần ngừng ngay. Tránh sử dụng như một loại rau ăn thông thường.
– Khi dùng lá ngải cứu sắc uống thay trà thì chỉ nên sử dụng khoảng 3-5g khô (9-15g tươi) và dùng theo từng đợt.
– Phụ nữ nếu dùng các món có ngải cứu để tẩm bổ hoặc an thai thì chỉ nên dùng 3-5 ngọn nhỏ (9-15g tươi), tránh dùng quá liều.
– Những bệnh nhân mắc viêm gan, bà bầu 3 tháng đầu thai kỳ, người bị rối loạn đường ruột thì không nên sử dụng loại rau này.
Cây dây gắm chữa bệnh xương khớp
Nhóm nghiên cứu Viện Công nghiệp Thực phẩm, Bộ Công Thương đã nghiên cứu, chiết xuất thành công hoạt chất trong cây dây gắm chữa các bệnh xương khớp.
Tận dụng hoạt chất của đông dược
Nhóm nghiên cứu gồm Nguyễn Thị Hồng Lĩnh, Nguyễn Mạnh Đạt, Đỗ Thị Thủy Lê, Đỗ Thanh Huyền, Bùi Thị Hồng Phương, Nguyễn Thị Thu, Viện Công nghiệp Thực phẩm, Bộ Công Thương.
Các tác giả đã ứng dụng enzyme nhằm hỗ trợ quá trình trích ly thu hồi chế phẩm giàu resveratrol từ cây dây gắm – một loại cây dây leo thân gỗ, thường mọc hoang hóa ở rừng nhưng lại có tác dụng điều trị bệnh gout, giảm axit uric trong m.áu rất hiệu quả.
Cây dây gắm hay còn gọi là dây sót, dây mấu, dây gắm lót hay là cây vương tôn, người Tày gọi là khau mác muối (tên khoa học là Gnetum montanum Mgf) thuộc họ dây gắm Gnetaceae.
Dây gắm là loài thực vật thân leo, mọc hoang ở các vùng núi cao tại miền Bắc nước ta.
Đây là dược liệu có vị đắng, tính bình. Trong dân gian, từ lâu dây gắm đã được người dân sử dụng để chữa rắn cắn, đau nhức xương khớp do phong thấp hoặc thống phong (bệnh gout). Trong dây gắm có chứa thành phần stilbenoids gồm resveratrol, gnetin C, gnetin L, gnemonoside A, gnemonoside C và gnemonoside D.
Tác giả Nguyễn Thị Hồng Lĩnh cho biết, mặc dù dây gắm là dược liệu quý, nhưng nếu chỉ dùng đơn độc thì hiệu quả điều trị bệnh sẽ bị hạn chế, vì vậy cần kết hợp dây gắm với các loại dược liệu khác để nâng cao hiệu quả điều trị.
Đồng thời, việc bào chế dây gắm theo phương pháp cô nấu thô sơ mà người dân hay dùng không những làm cho lượng hoạt chất có lợi giảm đi đáng kể do thời gian ninh nấu kéo dài mà còn làm tăng cao nguy cơ gặp những tác dụng phụ cho người sử dụng do những tàn dư tạp chất chưa được loại bỏ hết.
Việc ứng dụng công nghệ hiện đại trong quá trình sản xuất nhằm nâng cao hiệu suất thu hồi các chất có hoạt tính sinh học tốt cho sức khỏe cũng như tăng khả năng bảo quản sản phẩm là rất cần thiết.
Các hợp chất có hoạt tính sinh học trong thực vật thường có nồng độ rất nhỏ, vì vậy muốn thu hồi các hợp chất này đôi khi chúng ta phải sử dụng một lượng lớn các dung môi hữu cơ để tách chiết, dẫn đến làm giảm chất lượng sản phẩm và ảnh hưởng đến sức khỏe của người sử dụng.
Việc tìm kiếm một phương pháp trích ly hiệu quả và an toàn để khai thác các hợp chất sinh học là rất quan trọng.
Trích ly enzyme – hóa học xanh
Theo ThS Đỗ Thanh Huyền, trích ly các hợp chất có hoạt tính sinh học từ thực vật bằng phương pháp có enzyme hỗ trợ là một phương pháp hữu hiệu so với các phương pháp trích ly bằng vật lý hay hóa học.
Trong phương pháp này, một số loại enzyme có khả năng chia cắt đặc hiệu các thành phần cấu trúc bao quanh tế bào thực vật, làm cho quá trình tiếp xúc giữa dung môi và chất cần trích ly trở nên dễ dàng hơn.
Kỹ thuật trích ly có enzyme hỗ trợ trở thành một trong những công cụ quan trọng của hóa học xanh, cho phép tạo ra các công nghệ mới thân thiện với môi trường, tiết kiệm năng lượng và chi phí trong quá trình sản xuất.
Nhận thấy hiệu quả của hoạt chất resveratrol có trong cây dây gắm trong việc điều trị các bệnh về xương khớp, Viện Công nghiệp Thực phẩm đã đề xuất và được Bộ Công Thương giao thực hiện đề tài “Nghiên cứu ứng dụng enzyme trong trích ly thu hồi chế phẩm giàu resveratrol từ dây gắm (Gnetum sp) làm nguyên liệu nâng cao hiệu quả bài thuốc gia truyền Khương Viên” nhằm mục đích phát triển ngành trồng cây dược liệu và đưa ra những sản phẩm có khả năng điều trị bệnh được tốt hơn đến tay người dùng.
Sau khi khảo sát, lấy mẫu nguồn nguyên liệu dây gắm ở một số tỉnh/thành phố phía Bắc (Yên Bái, Hà Nội, Hà Giang, Hòa Bình), nhóm nghiên cứu đã lựa chọn những dây gắm được trồng tại Yên Bái có t.uổi đời từ 4 năm trở lên để thu hái (vào mùa thu và mùa đông) làm nguyên liệu sản xuất chế phẩm resveratrol.
Trên cơ sở nguồn nguyên liệu đã thu thập sau quá trình khảo sát, nhóm nghiên cứu đã nâng cao được hiệu suất trích ly thu chế phẩm giàu resveratrol từ dây gắm nhờ hỗ trợ của enzyme trước khi tiến hành nghiên cứu công nghệ thu hồi chế phẩm dạng bột (sản phẩm có hàm lượng hoạt chất resveratrol cao).
Việc sử dụng phương pháp hóa – lý để trích ly hoạt chất resveratrol từ nguyên liệu dây gắm sau quá trình t.iền xử lý bằng enzyme đã nâng cao được hiệu suất trích ly hoạt chất resveratrol so với các phương pháp trích ly thông thường vẫn dùng, chế phẩm thu được bảo đảm các chỉ tiêu hóa – lý, chỉ tiêu vi sinh vật vẫn đáp ứng được tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm theo yêu về thực phẩm và dược phẩm của Bộ Y tế.
Nhóm nghiên cứu đã xây dựng được quy trình kết hợp việc sử dụng chế phẩm enzyme Celluclast để xử lý nguyên liệu dây gắm (nồng độ chế phẩm enzyme: 0,2% nguyên liệu khô, tỷ lệ nguyên liệu/nước: 1/5, nhiệt độ xử lý enzyme 50 độ C, trong thời gian 60 phút) với dung môi ethanol nhằm nâng cao hiệu suất trích ly thu hồi resveratrol với đầy đủ thông số kỹ thuật.
Theo đó, ethanonl được dùng để trích ly có nồng độ 80%, tỷ lệ nguyên liệu/ethanol là 1/12, nhiệt độ xử lý 60 độ C, thời gian trích ly 120 phút đã giúp nâng cao hiệu suất trích ly resveratrol trong dây gắm từ 56,43 lên 89,33%.
Kết quả phân tích, đ.ánh giá bột chế phẩm resveratrol thu hồi được cho thấy, sản phẩm có khả năng chống lại các gốc tự do, tăng cường kháng viêm, tốt cho hệ miễn dịch. Ngoài ra, chế phẩm còn có lợi cho hệ tim mạch và cải thiện làn da tương đối tốt.
Đặc biệt, nhóm nghiên cứu đã phối hợp với Nhà thuốc đông y gia truyền Khương Viên hoàn thiện quy trình sản xuất sản phẩm viên nang bảo vệ khớp có chứa chế phẩm resveratrol dành cho người bị đau nhức xương khớp, viêm xương, thấp khớp. Thời gian tới, nhóm tiếp tục nghiên cứu để chiết xuất nhiều loại đông dược khác phục vụ hỗ trợ điều trị cho người bệnh.
