Vi khuẩn gây bệnh lao thuộc loại vi khuẩn ưa khí, không nuôi được ở môi trường thông thường mà cần môi trường giàu dinh dưỡng, phát triển chậm với thời gian phân chia khoảng 18 giờ/lần phân chia.
Bệnh lao là một bệnh truyền nhiễm và có khả năng lây nhiễm cao. Vi khuẩn lao có khả năng lây nhiễm từ người sang người qua đường hô hấp và tiếp xúc, nên việc hiểu về đặc tính sống và sự tồn tại của vi khuẩn lao, như vi khuẩn lao sống bao lâu trong không khí, c.hết ở nhiệt độ nào? sẽ giúp con người phòng ngừa lây nhiễm của bệnh lao một cách tốt nhất.
Vi khuẩn lao là trực khuẩn có kích thước khoảng 0,4 x 3-5mm, không có vỏ, không lông và không có nha bào. Trực khuẩn lao đứng thành đám nhỏ xếp chữ N, V, Y hoặc đứng riêng lẻ, vi khuẩn lao không nhuộm được bằng phương pháp thông thường mà bắt màu đỏ trên tiêu bản nhuộm Ziehl-Neelsen.
Vi khuẩn gây bệnh lao thuộc loại vi khuẩn ưa khí, không nuôi được ở môi trường thông thường mà cần môi trường giàu dinh dưỡng, phát triển chậm với thời gian phân chia khoảng 18 giờ/lần phân chia.
Vi khuẩn gây lao phổi, lao màng bụng, lao hạch… có sức đề kháng cao trong điều kiện khô và các yếu tố lý hóa khác, được gọi là vi khuẩn kháng cồn, kháng acid. Hóa chất dùng để diệt vi khuẩn lao cần phải có nồng độ cao và thời gian tiếp xúc lâu thì mới có tác dụng.
Vi khuẩn lao sống bao lâu phụ thuộc vào các yếu tố nhiệt độ, độ ẩm và bóng tối.
Vi khuẩn lao tồn tại trong không khí bao lâu?
Vi khuẩn lao sống bao lâu trong không khí sẽ phụ thuộc vào các yếu tố chính là: nhiệt độ, độ ẩm và bóng tối. Đặc điểm tồn tại của vi khuẩn lao như sau: Vi khuẩn lao có thể tồn tại rất lâu trong môi trường không khí từ khoảng 3-4 tháng.
Trong môi trường ẩm ướt và bóng tối thì vi khuẩn lao thậm chí tồn tại tận 3 tháng mà vẫn giữ nguyên độc lực. Vi khuẩn lao thuộc loại trực khuẩn hiếu khí, vì vậy trong các ca lâm sàng thì vi khuẩn lao thường gặp nhiều với số lượng lớn nhất tại các hang lao có phế quản thông, nơi rất giàu ôxy.
Vi khuẩn lao c.hết ở nhiệt độ nào?
Vi khuẩn lao c.hết ở nhiệt độ nào là thắc mắc được nhiều người quan tâm. Trong các điều kiện khác nhau về nhiệt độ cũng như các tác nhân lý hóa thì vi khuẩn lao sẽ tồn tại được trong những khoảng thời gian khác nhau:
Dưới ánh sáng mặt trời: Vi khuẩn lao thường sẽ c.hết sau khoảng 1,5 giờ.
Ở nhiệt độ 42C: Vi khuẩn lao ngừng phát triển.
Ở nhiệt độ 80C trở lên: Vi khuẩn lao c.hết sau 10 phút.
Trong điều kiện tiếp xúc với tia cực tím: Vi khuẩn lao chỉ tồn tại được trong khoảng 2-3 phút.
Trong cồn 90: Vi khuẩn lao sẽ bị t.iêu d.iệt sau 3 phút.
Trong acid phenic 5%: Vi khuẩn lao chỉ tồn tại trong khoảng 1 phút.
Cách phòng chống bệnh lao
Để phòng chống bệnh lao có hiệu quả, ngay tháng đầu sau sinh, tất cả trẻ sơ sinh đều phải tiêm phòng vắc-xin BCG giúp ngăn ngừa mắc bệnh lao. Mọi người khi ho kéo dài hơn 2 tuần cần đi khám, xét nghiệm đờm, chụp Xquang phổi để phát hiện bệnh lao.
Ngoài ra, khi có những dấu hiệu sau, cần cảnh giác và đi khám bệnh ngay: Gầy sút, kem ăn, mêt moi. Sốt nhẹ về chiều, người mệt mỏi, ra mồ hôi về đêm. Đau ngực, khó thở, ho ra m.áu.
Giữ vệ sinh môi trường, nhà ở thông thoáng, rèn luyện nâng cao sức khỏe, đảm bảo dinh dưỡng hợp lý. Phát hiện sớm người mắc bệnh lao điều trị kịp thời và đúng phác đồ để không còn khả năng lây bệnh cho người khác.
Bị bệnh lao phải điều trị càng sớm càng tốt, tránh lây lan cho những người trong gia đình và xung quanh. Bên cạnh đó, bệnh nhân lao không được khạc nhổ bừa bãi, tốt nhất đeo khẩu trang liên tục trong 2 tháng đầu điều trị. Cần phơi chăn, chiếu, vật dụng của bệnh nhân lao ra nắng mỗi ngày…
Tăng khả năng phát hiện lao tiềm ẩn tại cộng đồng
Đầu năm 2020, bà Trần Thị Kim Loan (52 t.uổi, ở xã Vọng Đông, huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang) xuất hiện triệu chứng ho, sốt kéo dài, thậm chí có lúc ho ra m.áu.
Chăm sóc bệnh nhân lao phổi. Ảnh: TTXVN
Chồng bà Loan trước đó cũng được xác định mắc lao kháng thuốc nhưng vì gia cảnh nghèo khó nên bà cứ nấn ná mãi. Hơn 1 tháng sau, được sự động viên của cán bộ y tế, bà Loan đi khám tại Trung tâm y tế huyện Thoại Sơn, An Giang.
Tại đây, bà được các bác sĩ thăm khám, chụp X-quang, xét nghiệm Xpert và phát hiện mắc lao kháng thuốc.
Bà được chuyển lên Bệnh viện Phổi Cần Thơ điều trị theo phác đồ lao kháng thuốc rồi chuyển về tuyến huyện để điều trị trong vòng 9 tháng. Hai vợ chồng bà luôn tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, uống thuốc đầy đủ, đúng giờ… nên bệnh tình dần ổn định.
An Giang là một trong 7 tỉnh được Chương trình chống lao quốc gia và Dự án USAID SHIFT chọn triển khai thí điểm Chiến lược 2X (X-quang, Xpert) nhằm chẩn đoán bệnh lao bằng phương pháp chụp X-Quang ngực và xét nghiệm GeneXpert để phát hiện vi khuẩn lao.
Người tham gia được chụp X-quang, nếu có tổn thương bất thường nghi lao sẽ được làm xét nghiệm Gene Expert. Việc thực hiện chụp X -quang, xét nghiệm Xpert cho người bệnh đã mang lại hiệu quả cao, khẳng định chính x.ác n.gười xét nghiệm có mắc lao phổi hay không, góp phần phát hiện sớm các ca bệnh lao, trường hợp mắc lao tiềm ẩn trong cộng đồng, hạn chế lây lan.
Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh An Giang, trước năm 2020, tại An Giang chưa thực hiện Chiến lược 2X, việc phát hiện người mắc lao chủ yếu là thụ động, bệnh nhân có triệu chứng đến khám và chụp X-quang phổi, soi đờm trực tiếp. Việc triển khai Chiến lược 2X đã giúp An Giang chủ động phát hiện các ca bệnh lao, lao tiềm ẩn… góp phần tăng khả năng phát hiện lao tại cộng đồng.
Tính đến 30/11/2020, thông qua dự án, số lượt người có nguy cơ được sàng lọc tại cơ sở y tế đã lên tới trên 35.000 người. Trong đó, số người được sàng lọc X-quang phổi là trên 4.400 người, số X-quang phổi tổn thương nghi lao là gần 1.200 người, chiếm 27%. Số xét nghiệm Xpert là 1.020 người, số người mắc lao trong xét nghiệm Xpert là 413 người, chiếm 40%.
Tại cộng đồng, đã có gần 15.000 người khám sàng lọc, trong đó 97,7% được chụp X-quang phổi và xét nghiệm Xpert…
Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh An Giang Phạm Minh Tâm cho biết, hàng năm, tỉnh phát hiện và thu nhận khoảng 4.000 trường hợp lao các thể để điều trị, trong đó có khoảng 3.000 trường hợp là lao có vi khuẩn. Năm 2020, số bệnh nhân lao thu nhận có giảm do dịch COVID -19, người dân thực hiện giãn cách xã hội, chỉ trường hợp bệnh nặng mới đi khám, bên cạnh đó, công tác giám sát cũng phần nào hạn chế.
Tuy nhiên, tỉnh An Giang vẫn chú trọng kiểm soát lao tiềm ẩn, nhờ đó, số người được phát hiện mắc lao tiềm ẩn đã tăng đáng kể. Nếu như năm 2015, toàn tỉnh chỉ phát hiện được 14 trường hợp lao tiềm ẩn thì trong năm 2019 là 250 và chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2020, con số này đã là 200 trường hợp.
Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh An Giang cho rằng, nếu tầm soát tốt, đặc biệt là điều trị tốt lao tiềm ẩn thì tình hình dịch sẽ không xảy ra. Dự kiến sang năm 2021, tỉnh An Giang sẽ hoàn thiện tầm soát lao tiềm ẩn và đến năm 2025-2027, An Giang sẽ kiểm soát tốt hơn tình hình bệnh lao trên địa bàn.
